Archiwalna treść artykułu.

ULGA Z TYTUŁU WPŁAT NA INDYWIDUALNE KONTO ZABEZPIECZENIA EMERYTALNEGO (IKZE)

IKZE (indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego) to instrument oszczędnościowy, za pomocą którego osoby fizyczne mogą dobrowolnie odkładać pieniądze na emeryturę w ramach III filaru.

Osobą uprawnioną do oszczędzania na IKZE jest każda osoba fizyczna, która ukończyła 16 lat. Osoby małoletnie mają prawo do wpłat tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskują dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę.
Konto IKZE ma charakter osobisty, tzn. że oszczędności na koncie mogą być gromadzone wyłącznie przez jednego oszczędzającego.

Osoby uprawnione do skorzystania z odliczenia
Z odliczenia może skorzystać podatnik, który na podstawie umowy o prowadzenie IKZE gromadzi oszczędności tylko na jednym IKZE (z wyjątkiem syt. wskazanych w przepisach) i rozlicza się:
- na zasadach ogólnych według skali podatkowej,
- według podatku liniowego,
- w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Odliczenia dokonuje się w rocznym zeznaniu podatkowym. Podatnicy płacący zaliczki na podatek nie mają możliwości uwzględnienia wskazanej ulgi przy obliczaniu ich wysokości.

Wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego nie podlegają odliczeniu od dochodu/przychodu przedsiębiorstwa w spadku.
Jeśli podatnik uzyskuje jednocześnie przychody opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym, dochody opodatkowane wg skali i dochody opodatkowane podatkiem liniowym to może dokonać wyboru, w ramach którego dochodu/przychodu dokona odliczenia; ważne aby ta sama kwota (część) ulgi nie została odliczona dwukrotnie (trzykrotnie) np. raz od przychodu opodatkowanego zryczałtowanym podatkiem dochodowym i drugi raz od dochodu opodatkowanego wg skali.

Wysokość odliczenia
Wpłaty dokonywane na IKZE w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,2-krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. W 2020 r. limit odliczenia wpłat nie mógł przekroczyć kwoty 6272,40 zł. Osoby małoletnie wskazany limit mają dodatkowo ograniczony do wysokości uzyskanych w roku podatkowym dochodów z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę.

Odliczyć można wyłącznie wpłaty dokonane w roku podatkowym, za który składane jest rozliczenie. Składki należne a niezapłacone nie mogą zostać odliczone. Podstawą do skorzystania z odliczenia są dokumenty potwierdzające wysokość dokonanych wpłat w danym roku podatkowym. Brak wskazanego dokumentu uniemożliwia skorzystanie z odliczenia.

Przykład 1
Podatnik w 2020 r. osiągnął przychody podlegające opodatkowaniu wg skali w wysokości 38000 zł. Wpłacał na IKZE kwotę w wysokości 320 zł miesięcznie, co w skali roku dało kwotę w wysokości: 3840 zł. Wskazana kwota nie przekroczyła limitu wpłat na IKZE, zatem uzyskany dochód może zostać pomniejszony o kwotę dokonanych wpłat. Kwota podatku z uwzględnieniem odliczenia wpłat na IKZE wyniesie:
(38000 zł - 3840 zł) x 17% - 525,12 zł = 5807,20 zł - 525,12 zł = 5282,08 zł

W przypadku, gdyby podatnik nie dokonywał wpłat na IKZE kwota podatku wyniosłaby:
38000 zł x 17% - 525,12 zł = 6460,00 zł - 525,12 zł = 5934,88 zł

Podatek dochodowy z uwzględnieniem odliczenia wpłat na IKZE zmniejsza się z 5934,88 zł do 5282,08 zł, daje to zysk podatkowy w wysokości: 5934,88 zł - 5282,08 zł = 652,80 zł

Przykład 2
Podatnik w 2020 r. osiągnął przychody podlegające opodatkowaniu wg skali w wysokości 87000 zł. Wpłacał na IKZE kwotę w wysokości 380 zł miesięcznie, co w skali roku dało kwotę w wysokości: 4560 zł. Wskazana kwota nie przekroczyła limitu wpłat na IKZE, zatem uzyskany dochód może zostać pomniejszony o kwotę dokonanych wpłat. Kwota podatku z uwzględnieniem odliczenia wpłat na IKZE wyniesie:
(87000 zł - 4560 zł) x 17% - 525,12 zł = 14014,80 zł - 525,12 zł = 13489,68 zł

W przypadku, gdyby podatnik nie dokonywał wpłat na IKZE kwota podatku wyniosłaby:
[14539,76 + 32% x (87000 zł - 85528 zł)] - 506,48 zł = 14539,76 zł + 471,04 zł - 506,48 zł = 14504,32 zł

Podatek dochodowy z uwzględnieniem odliczenia wpłat na IKZE zmniejsza się z 14504,32 zł do 13489,68 zł, daje to zysk podatkowy w wysokości: 14504,32 zł - 13489,68 zł = 1014,64 zł

W okresie od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. oszczędzający mógł przenieść środki zgromadzone na IKE do IKZE. Środki te stanowią wpłatę na IKZE, która podlegała odliczeniu od dochodu w ramach limitu przysługującego w 2012 r. Nadwyżka wpłaty ponad ten limit podlega odliczeniu w latach następnych. Należy jednak pamiętać, że w okresie dokonywania odliczeń środków przeniesionych z IKE na IKZE oszczędzającemu nie przysługuje prawo do dokonywania wpłat na IKZE.

Inne regulacje dot. oszczędzania na IKZE
Wypłata środków zgromadzonych na IKZE może następować wyłącznie:
- na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania przez niego wpłat na IKZE przez co najmniej 5 lat kalendarzowych,
- na wniosek osoby uprawnionej w przypadku śmierci oszczędzającego.

Wypłata środków, w zależności od wniosku oszczędzającego lub osoby uprawnionej, może być dokonywana jednorazowo lub w ratach. Przychody oszczędzającego, jak i przychody osoby uprawnionej po śmierci oszczędzającego z tytułu wypłaty środków z IKZE są opodatkowane 10% zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Przeniesienie środków z IKZE możliwe jest tylko do innej instytucji prowadzącej IKZE, z którą oszczędzający zawarł umowę o prowadzenie konta. Zwolnione od podatku dochodowego są wypłaty transferowe środków z IKZE:
- pomiędzy instytucjami finansowymi prowadzącymi IKZE,
- na IKZE osoby uprawnionej, po śmierci oszczędzającego,
- w postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym na IKZE oszczędzającego.

Istnieje możliwość zwrotu w całości środków zgromadzonych na IKZE. Zwrot taki następuje w razie wypowiedzenia umowy o prowadzenie IKZE przez którąkolwiek ze stron. Zwrot środków zgromadzonych na IKZE następuje tylko, gdy oszczędzający nie nabył prawa do wypłaty tych środków albo nie dokonał dyspozycji wypłaty transferowej. Zwrócone kwoty łączy się z innymi dochodami uzyskanymi w roku podatkowym i opodatkowuje wg skali podatkowej.