Archiwalna treść artykułu.
WYDATKI NA CELE REHABILITACYJNE ORAZ WYDATKI ZWIĄZANE Z UŁATWIENIEM WYKONYWANIA CZYNNOŚCI ŻYCIOWYCH
Wydatki uprawniające do odliczeń
Odliczeniu podlegają wyłącznie wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwianiem wykonywania czynności życiowych poniesione w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne.
Osoba niepełnosprawna to osoba, która posiada:
a) orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
b) decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, lub
c) orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów, lub
d) orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.
Osoba niepełnosprawna pozostająca na utrzymaniu podatnika to osoba niepełnosprawna pozostająca na utrzymaniu podatnika, której roczne dochody nie przekraczają dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1340), tj. kwoty
Uwaga: do dochodu, o którym mowa powyżej wlicza się wszystkie dochody, również zwolnione od podatku (np. zapomogi) z wyjątkiem zasiłku pielęgnacyjnego oraz alimentów na rzecz dzieci, o których mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o PDoF, tj. dzieci:
- małoletnich,
- bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
- do ukończenia 25. roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym, przepisach o szkolnictwie wyższym i nauce lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie.
Osoba pozostająca na utrzymaniu to osoba, będąca członkiem rodziny utrzymująca się z połączonych dochodów tych osób.
Podstawa prawna: art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2220).
Utrzymywanie to zapewnianie środków do życia, ponoszenie kosztów związanych z czyimś wyżywieniem, mieszkaniem i innymi potrzebami.
Warunkiem skorzystania z odliczenia jest potwierdzenie przez osobę, której dotyczy wydatek statusu osoby niepełnosprawnej odpowiednimi dokumentami, a mianowicie konieczne jest posiadanie jednego z dokumentów:
a) orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
b) decyzji przyznającej rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę strukturalną albo rentę socjalną, lub
c) orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów, lub
d) orzeczenia o niepełnosprawności wydanego przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.
Orzeczenie, o którym mowa powyżej w lit. a wydane w trakcie roku podatkowego nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczeń za dany rok. Co do zasady, odliczeniu podlegają wydatki poniesione od daty uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, chyba że w orzeczeniu wskazano, iż stopień niepełnosprawności datowany jest wcześniej niż data wydania orzeczenia. Wówczas podatnik ma prawo odliczyć wydatki poniesione od dnia wskazanego w orzeczeniu jako data ustalenia stopnia niepełnosprawności (na podst. interpretacji indywidualnych np. o sygnaturze: IBPBII/1/415-842/09/AŻ).
Szczególnym przypadkiem jest sytuacja, w której poniesienie wydatku na cele rehabilitacyjne jest jednym z warunków, które umożliwiają podatnikowi nabycie statusu osoby niepełnosprawnej. W takiej sytuacji (na podst. wyroku sądu WSA w Gdańsku, I SA/Gd 457/01) późniejsze uzyskanie orzeczenia uprawnia podatnika do odliczenia wydatku na cele rehabilitacyjne.
Odrębnymi przepisami orzekającymi o stopniu niepełnosprawności są:
- ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511, z późn. zm.),
- ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1270, z późn. zm.).
W trakcie obowiązywania przepisów dot. ulgi rehabilitacyjnej zmianie uległy przepisy orzekania o stopniach niepełnosprawności (zmiana m.in. nazw stopni), ustawodawca w art. 26 ust. 7f ustawy o PDoF wskazał jak należy rozumieć "I grupę inwalidztwa" oraz "II grupę inwalidztwa".
Osoba niepełnosprawna zaliczona do I grupy inwalidzkiej to osoba, w stosunku do której, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności.
Osoba niepełnosprawna zaliczona do II grupy inwalidzkiej to osoba, w stosunku do której, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnoprawności.
Osoba korzystająca z odliczenia, jako osoba, na utrzymaniu której są osoby niepełnosprawne powinna dodatkowo posiadać dokument będący dowodem pokrewieństwa pomiędzy opiekunem a osobą niepełnosprawną.
Wydatki uprawniające do odliczeń, dzielą się na:
a) wydatki NIELIMITOWANE (odliczeniu podlega cała wydatkowana kwota),
b) wydatki LIMITOWANE (odliczeniu podlega kwota z uwzględnieniem "górnego" lub "dolnego" limitu kwotowego).
Uwaga: nie ma znaczenia, gdzie podatnik dokona wydatku - w kraju czy za granicą. Zagraniczne kwoty poniesionych wydatków należy odpowiednio przeliczyć na złote.
Opis poszczególnych wydatków z podziałem na LIMITOWANE i NIELIMITOWANE patrz poniżej -> "Szczegółowy opis poszczególnych wydatków uprawniających do skorzystania z odliczenia"
Dokumentowanie wydatków
Wysokość wydatków na cele rehabilitacyjne ustala się na podstawie dokumentów potwierdzających ich poniesienie. Dokumentem tym może być każdy dowód, np. faktura VAT, rachunek, dowód wpłaty na poczcie lub potwierdzenie przelewu, o ile będzie z niego wynikać: kto, kiedy, komu, w jakiej kwocie oraz za co zapłacił. Sam paragon nie jest dowodem poniesienia wydatku przez podatnika.
Obowiązek udokumentowania wydatków nie dotyczy wydatków poniesionych na:
- opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
- utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej,
- używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia.
Oznacza to, że wskazane wydatki mogą być odliczone od dochodu (przychodu), nawet jeśli podatnik nie posiada dokumentu potwierdzającego ich poniesienie.
W trzech podanych przypadkach przepisy wskazują, iż na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności są to odpowiednio następujące dowody:
- wskazanie z imienia i nazwiska osób, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika,
- okazanie certyfikatu potwierdzającego status psa przewodnika.
Ustawodawca posłużył się sformułowaniem "w szczególności", a zatem wymienione sposoby potwierdzenia poniesionych wydatków nie są jedynymi możliwymi dowodami.
W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany jest podgląd, że "organ podatkowy ma prawo kwestionowania wydatku na cel rehabilitacyjny w takim samym stopniu jak wykorzystywanie przez każdego z podatników ulgi podatkowej, a podatnik musi uwiarygodnić swoje twierdzenie, że poniósł określone wydatki. Istotnym jest bowiem, że owa limitowana ulga powoduje obniżenie podstawy do obliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych, a więc podatnik winien wykazać, że je poniósł. Nie jest ona świadczeniem należnym podatnikowi z mocy prawa" (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 17 lutego 2009 r., sygn. akt III SA/Wa 1912/2008).
Kwota podlegająca odliczeniu
Odliczeniu nie podlegają wydatki, które:
- zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,
- zostały zwrócone w jakiejkolwiek formie,
- zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON), zakładowego funduszu aktywności, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) lub zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS).
Uwaga: w przypadku częściowego sfinansowania (dofinansowania) wydatków ze wskazanych powyżej funduszy (środków) lub częściowego zwrotu wydatków w jakiejkolwiek formie odliczeniu podlega kwota różnicy pomiędzy wydatkami faktycznie poniesionymi a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.
Określając kwotę odliczenia z tytułu wydatków na cele rehabilitacyjne należy również pamiętać, że część z nich jest limitowana a część nielimitowana. W przypadku wydatków nielimitowanych odliczeniu podlega kwota faktycznie poniesiona a w przypadków wydatków limitowanych (ograniczonych "górnym" limitem) odliczeniu podlega kwota faktycznie poniesiona, nie wyższa niż limit. Szczególnym przypadkiem są wydatki na leki, w tym przypadku odliczeniu podlega różnica pomiędzy wydatkami poniesionymi w danym miesiącu a kwotą
Sposób dokonania odliczenia
Odliczenia można dokonać od:
- dochodu podlegającego opodatkowaniu na zasadach ogólnych przy zastosowaniu skali podatkowej,
- przychodu podlegającego opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.
Wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych nie podlegają odliczeniu od dochodu/przychodu przedsiębiorstwa w spadku.
Jeżeli podatnik w roku podatkowym, wśród wyżej wymienionych dochodów (przychodów), uzyskał dochody (przychody) z pozarolniczej działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej, najmu lub umów o podobnym charakterze, to z ulgi rehabilitacyjnej może skorzystać już w trakcie roku podatkowego, tj. przy obliczaniu zaliczki lub ryczałtu ("ostatecznego" rozliczenia dokonuje jednak w zeznaniu podatkowym).
Uwaga: Jeżeli podatnik uzyskuje przychody opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym i jednocześnie dochody opodatkowane wg skali to może dokonać wyboru w ramach, którego dochodu / przychodu dokona odliczenia; ważne aby ta sama kwota (część) ulgi nie została odliczona dwukrotnie tzn. raz od przychodu opodatkowanego ryczałtem i drugi raz od dochodu opodatkowanego wg skali podatkowej.
Uwaga: kwota odliczenia, która nie znalazła pokrycia w dochodach (przychodach) danego roku podatkowego nie podlega odliczeniu w latach następnych.
Szczegółowy opis poszczególnych wydatków uprawniających do skorzystania z odliczenia
WYDATKI NIELIMITOWANE, uprawniające do dokonania odliczeń to wydatki poniesione na:
(uwaga: wszystkie wydatki tego rodzaju muszą zostać udokumentowane, więcej -> patrz "Dokumentowanie wydatków")
1. adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności
Przez adaptację i wyposażenie mieszkania (budynku mieszkalnego) należy rozumieć przystosowanie mieszkania (budynku mieszkalnego) do użytku, które umożliwi lub ułatwi życie w nim osobie niepełnosprawnej. Odliczeniu podlegają zatem wyłącznie wydatki na adaptację i wyposażenie mieszkania (budynku mieszkalnego), które służą ułatwieniu osobie niepełnosprawnej wykonywania czynności życiowych stosownie do potrzeb wynikających z jej niepełnosprawności, jeżeli pomiędzy rodzajem poniesionego wydatku a rodzajem niepełnosprawności zachodzi ścisły związek, a cechą dokonanej adaptacji jest jego indywidualne przeznaczenie.
Ustawodawca nie zdefiniował katalogu wydatków związanych z tego rodzaju odliczeniem. Przykładowymi wydatkami, jakie można odliczyć (zebrane na podstawie wydanych interpretacji indywidualnych) są np. w przypadku osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu wydatki: na zakup i montaż kabiny prysznicowej z brodzikiem, krzesełka prysznicowego montowanego do ściany; montaż podłóg antypoślizgowych; montaż płytek antypoślizgowych; wydatki na poszerzenie drzwi oraz likwidację progów. Odliczeniu nie podlegają wydatki na adaptację terenu wokół budynku mieszkalnego (mieszkania) np. wydatki na budowę chodnika, wyłożenie kostki brukowej.
2. przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności
Przez przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności należy rozumieć konieczne lub znacznie ułatwiające przystosowanie pojazdu do korzystania z niego przez osobę niepełnosprawną. Ustawodawca nie zdefiniował katalogu wydatków związanych z tego rodzaju odliczeniem. Odliczeniu podlegają wydatki na określone części czy przeróbki np. umieszczenie pedałów gazu, sprzęgła, hamulca na wysokości kierownicy w celu umożliwienia obsługi ręcznej. Odliczeniu nie podlegają wydatki poniesione na zakup nowego samochodu przystosowanego fabrycznie dla osoby niepełnosprawnej.
Przykład:
Podatnik zakupił samochód, który wymagał pewnych napraw oraz przystosowania go do potrzeb osoby niepełnosprawnej. W warsztacie zlecił naprawę uszkodzonych części; przerobienie dźwigni zmiany biegów, hamulca oraz gazu, zainstalowanie urządzeń do napędu samochodu na gaz oraz zwiększenie powierzchni bagażnika umożliwiające przewożenie wózka inwalidzkiego. Wymiana uszkodzonych części kosztowała 3100 zł, przerobienie dźwigni zmiany biegów, hamulca oraz gazu 1500 zł, zainstalowanie urządzeń gazowych 4200 zł oraz powiększenie przestrzeni bagażnika 750 zł.
W ramach ulgi rehabilitacyjnej odliczeniu będą podlegały wydatki związane z przerobieniem dźwigni zmiany biegów, gazu, hamulca w kwocie 1500 zł oraz wydatek związany z powiększeniem przestrzeni bagażnika w kwocie 750 zł. Pozostałe wydatki nie mieszczą się w zakresie ulgi.
3. zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego
Odliczenie wydatków z tego tytułu zostało uwarunkowane istnieniem związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy rodzajem wydatku a potrzebami osoby niepełnosprawnej ze względu na jej niepełnosprawność. Zarówno sprzęt, narzędzia jak i urządzenia muszą spełniać wymóg ułatwiania wykonywania czynności, utrudnionych z uwagi na niepełnosprawność. Kolejnym warunkiem jaki musi zostać spełniony jest indywidualny charakter kupionego lub naprawianego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych. Zatem każdy wydatek musi być rozpatrzony indywidualnie i w odniesieniu do konkretnego podatnika korzystającego z odliczenia. W ramach ulgi np. niewidomy informatyk będzie mógł odliczyć wydatki na zakup komputera z oprogramowaniem umożliwiającym głosowe sterowanie komputerem czy z klawiaturą z alfabetem Braille'a.
4. zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności
Przez wydawnictwa i materiały szkoleniowe należy rozumieć wszelkie wydawnictwa (prasowe, książkowe, audiowizualne), które pomocne są w rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Odliczeniu podlegają wydatki poniesione np. na zakup opracowań lub poradników na temat danego schorzenia, wydawnictwa audio zawierające poradniki i materiały szkoleniowe dla osób niewidzących i niedowidzących.
5. odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym
Odliczenie dotyczy tylko osoby z niepełnosprawnością. Jeżeli na turnus osoba niepełnosprawna jedzie z opiekunem to odliczeniu nie podlegają odpłatności za pobyt tego opiekuna.
6. odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne
Zakład lecznictwa uzdrowiskowego to zakład leczniczy, w którym podmiot leczniczy wykonuje działalność leczniczą w rodzaju ambulatoryjne lub stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, działający na obszarze uzdrowiska, utworzony w celu udzielania świadczeń zdrowotnych z zakresu lecznictwa uzdrowiskowego albo rehabilitacji uzdrowiskowej, w ramach kierunków leczniczych i przeciwwskazań ustalonych dla danego uzdrowiska, w szczególności wykorzystujących warunki naturalne uzdrowiska przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.
Podstawa prawna: art. 2 pkt 10 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1056).
Zakładami lecznictwa uzdrowiskowego są:
- szpitale uzdrowiskowe,
- sanatoria uzdrowiskowe,
- szpitale uzdrowiskowe dla dzieci i sanatoria uzdrowiskowe dla dzieci,
- przychodnie uzdrowiskowe,
- zakłady przyrodolecznicze,
- szpitale i sanatoria w urządzonych podziemnych wyrobiskach górniczych.
Podstawa prawna: art. 6 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1056).
W zakładzie rehabilitacji leczniczej udziela się świadczeń zdrowotnych polegających na działaniach usprawniających, które służą zachowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia.
W zakładzie opiekuńczo-leczniczym udziela się całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację i rehabilitację pacjentów niewymagających hospitalizacji, oraz zapewnieniu im produktów leczniczych i wyrobów medycznych, pomieszczeń i wyżywienia odpowiednich do stanu zdrowia, a także prowadzeniu edukacji zdrowotnej dla pacjentów i członków ich rodzin oraz przygotowaniu tych osób do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych.
W zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym udziela się całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację, opiekę i rehabilitację pacjentów niewymagających hospitalizacji, oraz zapewnieniu im produktów leczniczych potrzebnych do kontynuacji leczenia, pomieszczeń i wyżywienia odpowiednich do stanu zdrowia, a także prowadzeniu edukacji zdrowotnej dla pacjentów i członków ich rodzin oraz przygotowaniu tych osób do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych.
Podstawową funkcją wymienionych powyżej zakładów jest udzielanie świadczeń zdrowotnych osobom chorym, w tym niepełnosprawnym, niewymagającym leczenia szpitalnego.
Prawo do odliczeń nie przysługuje w odniesieniu do:
- dodatkowych wydatków poniesionych w związku z pobytem, np. opłacenie miejsca parkingowego czy opłata miejscowa tzw. klimatyczna;
- wydatków związanych z opłaceniem pobytu w powyższych placówkach mających charakter wyłącznie wypoczynkowy (np. wczasy w sanatorium); zasadne jest zatem wskazanie na rachunku za pobyt w placówce jakiego charakteru jest dany pobyt;
- wydatków ponoszonych za pobyt w placówkach, o których mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508, z późn. zm.) tzn. za pobyt w domu pomocy społecznej, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku.
W ramach ulgi podatnik ma również prawo odliczyć odpłatności za zabiegi rehabilitacyjne. Nie muszą być ponoszone w ramach pobytu w wymienionych zakładach. Wystarczające jest, że wydatek poniesie podatnik, który w związku ze swoją niepełnosprawnością, zobowiązany jest do zabiegów rehabilitacyjnych.
Uwaga: sprzeczne stanowisko występuje odnośnie możliwości odliczenia wydatków poniesionych w ramach przeprowadzanych operacji. Zdaniem sądów rehabilitacja to przywrócenie choremu sprawności fizycznej i psychicznej poprzez zastosowanie odpowiednich zabiegów leczniczych. Twierdzą, że działania te nie wykluczają zabiegów operacyjnych w związku z czym, wydatki poniesione na operacje podlegają odliczeniu (ważne jest, aby głównym celem takiego zabiegu było przywrócenie osoby do normalnego życia w społeczeństwie). Niektóre organy podatkowe ograniczają jednak możliwość dokonania odliczenia w związku z poniesionymi wydatkami na operacje twierdząc, że są to zabiegi wykraczające poza zakres rehabilitacji.
W związku z powyższym w kwestii możliwości odliczenia wydatków poniesionych na operacje przez osobę niepełnosprawną należy zasięgnąć opinii urzędu skarbowego lub złożyć wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej.
Odliczeniu, oprócz wydatków związanych z pobytem na leczeniu, podlegają na podstawie art. 26 ust. 7a pkt 15 lit. b ustawy o PDoF koszty związane z odpłatnym przejazdem środkami transportu publicznego do zakładów na leczenie (patrz pkt 11).
7. opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa
Ustawodawca nie zdefiniował w przepisach, jakiego rodzaju czynności mieszczą się w zakresie definicji "opieka pielęgniarska" oraz "usługi opiekuńcze". W związku z tym należy uwzględnić inne przepisy charakteryzujące tego rodzaju usługi. Na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1508, z późn. zm.): usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem a specjalistyczne usługi opiekuńcze są usługami dostosowanymi do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczonymi przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Przepisem, do którego można się również odnieść jest rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r. Nr 189, poz. 1598, z późn. zm.).
8. opłacenie tłumacza języka migowego
Prawo do ulgi mają wyłącznie osoby niepełnosprawne nieme lub głuchonieme oraz podatnicy utrzymujący takie osoby. Wydatek poniesiony przez inną osobę niepełnosprawną na tłumacza języka migowego nie ma związku z celami rehabilitacyjnymi.
9. kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia
Odliczeniu, oprócz wydatków związanych z pobytem dzieci i młodzieży na koloniach i obozach, podlegają na podstawie art. 26 ust. 7a pkt 15 lit. c ustawy o PDoF koszty związane z odpłatnym przejazdem środkami transportu publicznego na kolonię lub obóz (patrz pkt 11).
10. odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
- osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
- osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 również innymi środkami transportu niż karetka transportu sanitarnego
Rodzaj środka transportu dla przewozu osób niepełnosprawnych zaliczonych do I lub II grupy inwalidztwa oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 nie został zdefiniowany przez ustawodawcę. Brak ograniczenia powoduje, że mogą to być środki transportu typu kolejowego, tramwajowego, autobusowego, promowego, samolotowego, przewozy taksówkowe lub prywatny samochód.
Odliczeniu podlegają tylko wydatki na dojazd osoby niepełnosprawnej. Jeśli osobie niepełnosprawnej podczas przejazdu towarzyszył opiekun to wydatki poniesione na przejazd tego opiekuna nie podlegają odliczeniu.
11. odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
- na turnusie rehabilitacyjnym,
- w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej, opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,
- na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia
Publiczny transport zbiorowy to powszechnie dostępny regularny przewóz osób wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej.
Podstawa prawna: art. 4 pkt 14 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. z 2018 r. poz. 2016).
Środkami transportu publicznego są: kolej, metro, tramwaj, autobus, trolejbus, statek pasażerski, samolot pasażerski.
WYDATKI LIMITOWANE, uprawniające do dokonania odliczeń to wydatki poniesione na:
1. opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym
Podatnik będący osobą niewidomą, nie może korzystać z podwójnej ulgi z tego samego tytułu, tzn. w jednym przypadku jako osoba niewidoma, a w drugim jako osoba niepełnosprawna.
W przypadku ponoszenia tego rodzaju wydatków nie muszą być one udokumentowane, jedynie na żądanie organów podatkowych podatnik jest zobowiązany do przedstawienia dowodów uprawniających do odliczenia (więcej -> patrz "Dokumentowanie wydatków uprawniających do odliczeń").
2. utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym
Pies asystujący to odpowiednio wyszkolony i specjalnie oznaczony pies, w szczególności pies przewodnik osoby niewidomej lub niedowidzącej oraz pies asystent osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia osobie niepełnosprawnej aktywne uczestnictwo w życiu społecznym. Status psa asystującego potwierdza certyfikat wydawany po odbyciu odpowiedniego szkolenia. Certyfikat wydaje uprawniony do tego podmiot prowadzący szkolenie psów asystujących, wpisany do rejestru podmiotów uprawnionych do wydawania certyfikatów.
Podstawa prawna: art. 2 pkt 11, art. 20b ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511, z późn. zm.).
W przypadku ponoszenia tego rodzaju wydatków nie muszą być one udokumentowane, jedynie na żądanie organów podatkowych podatnik jest zobowiązany do przedstawienia dowodów uprawniających do odliczenia (więcej -> patrz "Dokumentowanie wydatków uprawniających do odliczeń").
3. leki w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą
W przepisach ustawy o PDoF brak definicji leku, posiłkowo należy opierać się na definicjach zawartych w ustawie z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 2211, z późn. zm.).
Lekiem aptecznym jest produkt leczniczy sporządzony w aptece zgodnie z recepturą farmakopealną, przeznaczony do wydania w tej aptece.
Lekiem gotowym jest produkt leczniczy wprowadzony do obrotu pod określoną nazwą i w określonym opakowaniu.
Lekiem recepturowym jest produkt leczniczy sporządzony w aptece na podstawie recepty lekarskiej.
Wykaz produktów spełniających cechy leku na terytorium Polski został opublikowany w Urzędowym Wykazie Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Do obrotu dopuszczone są również produkty lecznicze niewymagające pozwolenia, o których mowa w art. 4 ustawy Prawo farmaceutyczne.
Prawo do odliczenia wydatków tego rodzaju przysługuje, jeśli:
- poniesione w danym miesiącu wydatki na zakup leków przekraczają kwotę
- stosowanie określonych leków (stale lub czasowo) zostało potwierdzone przez lekarza specjalistę,
- poniesione wydatki zostały udokumentowane dokumentem potwierdzającym wydatek.
Z ulgi mogą skorzystać tylko podatnicy, którzy w danym miesiącu poniosą wydatki na leki w kwocie przekraczającej
Lekarzem uprawnionym do stwierdzenia stosowania określonych leków jest wyłącznie lekarz specjalista. Za lekarza specjalistę należy uważać lekarza posiadającego specjalizację w określonej dziedzinie medycyny np. onkologa, okulistę, dermatologa itp., jak również lekarza podstawowej opieki medycznej, o ile posiada określoną specjalizację. W przepisach nie określono w jakiej formie lekarz specjalista powinien stwierdzić potrzebę stosowania określonych leków, jednak dla celów dowodowych zasadne jest aby zostało ono stwierdzone w formie pisemnej np. w postaci zaświadczenia. Z wystawionego dokumentu powinno wynikać, kto i kiedy go wystawił oraz jakie leki i przez jaki okres powinny być stosowane przez wymienioną z imienia i nazwiska osobę niepełnosprawną. Ważne jest również aby ze wskazanego dokumentu wynikał okres stosowania określonych leków (stale lub czasowo). Należy zaznaczyć, że wskazane "zaświadczenie" nie jest jedynym dokumentem, może to być każdy inny dokument, z którego będą wynikały podane dane.
Dokument stwierdzający poniesiony wydatek powinien jasno wskazywać: kto, kiedy, komu, w jakiej kwocie oraz za co zapłacił. Jeżeli wydatek ponosi podatnik, na którego utrzymaniu jest osoba niepełnosprawna, to dowód poniesienia wydatku powinien zostać wystawiony na podatnika.
Przykład:
| Miesiąc | Faktyczny wydatek (bez kwot sfinansowanych, dofinansowanych, zwróconych) | Kwota odliczenia | Sposób obliczenia |
|---|---|---|---|
| Styczeń | 250 zł | 150 zł | 250 zł - |
| Marzec | 78 zł | 0 zł | 78 zł - |
| Kwiecień | 100 zł | 0 zł | 100 zł - |
| Maj | 320 zł | 220 zł | 320 zł - |
| Czerwiec | 108 zł | 8 zł | 108 zł - |
| Lipiec | 25 zł | 0 zł | 25 zł - |
| Sierpień | 298 zł | 198 zł | 298 zł - |
| Razem | 1179 zł | 576 zł | - |
Uwaga:
W przypadku, gdy w roku podatkowym za który dokonywane jest rozliczenie podatnik dokonuje odliczenia wydatków na leki poniesionych w danym miesiącu:
a) tylko od dochodu (wykazuje je na PIT/O dołączonym do PIT-36/PIT37) lub tylko od przychodu (wykazuje je na PIT/O dołączonym do PIT-28) i nie zaznaczył kwadratu "Nie obliczaj automatycznie" w poz. 19a na PIT/O to dla tego miesiąca należy wpisać kwotę faktycznie poniesionych wydatków (kwota z kolumny drugiej powyższej tabeli), program dla wykazanej kwoty obliczy ostateczną kwotę odliczenia (tzn. różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą
b) zarówno od dochodu jak i od przychodu (wykazuje je na PIT/O dołączonym do PIT-36/PIT-37 i PIT/O dołączonym do PIT-28) i nie zaznaczył kwadratu "Nie obliczaj automatycznie" w poz. 19a na PIT/O do PIT-28 i na PIT/O do PIT-36/PIT-37 to dla prawidłowego odliczenia wydatków w tym miesiącu należy kwotę przysługującego odliczenia dla tego miesiąca (kwota z kolumny trzeciej powyższej tabeli) podzielić (w dowolnej proporcji) na kwotę odliczaną od dochodu i kwotę odliczaną od przychodu a następnie na PIT-ach/O dołączanych do zeznań głównych wykazać te kwoty po powiększeniu o kwotę
np. jeśli dla miesiąca "Styczeń" z powyższej tabeli podatnik chce dokonać odliczenia tych wydatków zarówno od dochodu jak i od przychodu to:
- kwotę 150 zł (trzecia kolumna) dzielimy na kwotę odliczaną od dochodu i od przychodu np.:
70 zł (kwota odliczana na PIT/O do PIT-36/PIT-37),
80 zł (kwota odliczana na PIT/O do PIT-28)
- wykazujemy ostateczne kwoty odliczeń dla miesiąca "Styczeń":
na PIT/O do PIT-36/PIT-37 będzie to kwota: 70 zł + 100 zł = 170 zł
na PIT/O do PIT-28 będzie to kwota: 80 zł + 100 zł = 180 zł
(program dla tak wykazanych kwot obliczy ostateczną kwotę odliczenia na poszczególnych PIT/O tzn. różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą
c) zarówno od dochodu jak i od przychodu (wykazuje je na PIT/O dołączonym do PIT-36/PIT-37 i PIT/O dołączonym do PIT-28) i zaznaczył kwadrat "Nie obliczaj automatycznie" w poz. 19a na PIT/O do PIT-28 LUB na PIT/O do PIT-36/37 wówczas wykazując kwotę odliczenia na PIT/O z zaznaczonym kwadratem w poz. 19a należy pamiętać, że na PIT/O z niezaznaczonym kwadratem w poz. 19a program oblicza kwotę do odliczenia wg wzoru: "Kwota wydana na leki" -
4. używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty
Do skorzystania z odliczenia konieczne jest, aby samochód był własnością lub współwłasnością osoby niepełnosprawnej (osoby, na utrzymaniu której jest osoba niepełnosprawna). Wskazany fakt ustala się na podstawie wpisu w dowodzie rejestracyjnym. Jeżeli samochód jest współwłasnością osób niepełnosprawnych (współwłasnością małżeńską) to każda z osób może dokonać odliczeń z tytułu jego używania, nawet jeśli w dowodzie rejestracyjnym jest wymieniony tylko jeden ze współwłaścicieli. Przepisy nie wymagają, aby osoba niepełnosprawna (osoba, na utrzymaniu której jest osoba niepełnosprawna) posiadała prawo jazdy i użytkowała samochód jako kierowca.
Używanie samochodu innego niż samochód osobowy nie uprawnia do ulgi. Dla uznania samochodu za samochód osobowy należy posłużyć się definicją obowiązującą w czasie nabycia samochodu (patrz odpowiedni stan prawny art. 5a pkt 19a ustawy o PDoF).
Odliczeniu podlegają wydatki poniesione na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych związane z używaniem samochodu osobowego; są to np. wydatki na zabiegi rehabilitacyjne, na przejazdy do lekarza, pracy czy na zakupy.
Wskazane odliczenie jest limitowane, jeśli zatem do skorzystania z ulgi prawo ma kilka osób np. oboje małżonkowie są osobami niepełnosprawnymi, osoba niepełnosprawna ma na utrzymaniu inną osobę niepełnosprawną lub podatnik ma na utrzymaniu kilka osób niepełnosprawnych to każda z tych osób dysponuje "własnym" limitem, jednak kwota odliczenia u danej osoby nie może przekroczyć kwoty limitu (np. każdy z małżonków będący osobą niepełnosprawną ma "własny" limit do kwoty
Osoba niepełnosprawna posiadająca na utrzymaniu inną osobę niepełnosprawną może odliczyć wydatki z tytułu przejazdów na własne zabiegi jak i zabiegi osoby pozostającej na utrzymaniu do kwoty limitu, czyli do kwoty
W przypadku ponoszenia tego rodzaju wydatków nie muszą być one udokumentowane, jedynie na żądanie organów podatkowych podatnik jest zobowiązany do przedstawienia dowodów uprawniających do odliczenia (więcej -> patrz "Dokumentowanie wydatków uprawniających do odliczeń").
Przykłady
I.
Podatnik jest osobą niepełnosprawną z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (II grupa inwalidzka). W
W ramach ulgi rehabilitacyjnej podatnik będzie mógł odliczyć:
za leki:
Styczeń: 320 zł –
Luty: 320 zł –
Marzec: 320 zł –
Kwiecień: 320 zł –
Maj: 91 zł –
Czerwiec: 167 zł –
za pobyt na turnusie: jest to wydatek nielimitowany czyli odliczeniu podlega cała kwota 1200 zł
za używanie samochodu osobowego: jest to wydatek limitowany, limit wynosi
Podsumowując podatnik będzie mógł odliczyć wydatki na cele rehabilitacyjne w łącznej kwocie: 220 zł + 220 zł + 220 zł + 220 zł + 67 zł + 1200 zł + 2280 zł = 4427 zł
II.
Podatnik ma na utrzymaniu dwunastoletnią niepełnosprawną córkę. Córka nie uzyskała w
W ramach ulgi rehabilitacyjnej podatnik mający na utrzymaniu niepełnosprawną córkę będzie mógł odliczyć:
za adaptację mieszkania: 3600 zł + 400 zł = 4000 zł
za pobyt córki na obozie: 2500 zł - 1000 zł (kwota z PFRON-u) = 1500 zł
za przejazd córki na obóz: 150 zł (nie można odliczyć kwoty przejazdu opiekuna)
Podsumowując podatnik będzie mógł odliczyć wydatki na cele rehabilitacyjne w łącznej kwocie: 4000 zł + 1500 zł + 150 zł = 5650 zł
III.
Podatnik jest osobą niepełnosprawną z orzeczoną II grupą inwalidzką oraz ma na utrzymaniu niepełnosprawnego syna z orzeczoną I grupą inwalidzką. Syn nie uzyskał w
Podatnik będąc osobą niepełnosprawną i jednocześnie osobą, na której utrzymaniu pozostaje niepełnosprawny syn, może odliczyć w zeznaniu podatkowym za dany rok kwotę poniesionych wydatków z tytułu używania samochodu osobowego będącego jego własnością jedynie do obowiązującego limitu tj. do wysokości kwoty